Interview KLANKWIJZER

Interview in "Klankwijzer" november 2012

BLAASMUZIEK DE COMPONIST

Wie zijn de creatieve geesten achter de muziekwerken die iedere week op de lessenaars verschijnen? In de serie De Componist leert u de mens achter de noten kennen. In deze zeventiende aflevering maakt u kennis met Jan de Haan, componist van blaasmuziek.

Componist Jan de Haan:

‘Elke sectie moet een interessante rol kunnen vervullen’

Wie is Jan de Haan?

“Een muziekliefhebber in hart en nieren. Al vanaf mijn tiende had ik maar één doel voor ogen: voor eens en altijd bezig zijn met muziek. Van die grote passie maakte ik mijn beroep. Tot op de dag van vandaag voelt het musicus zijn aan als een betaalde hobby.”

Verdere hobby’s buiten de muziek?

“Ik ben een fervente liefhebber van voetbal. Ik volg de competities op de voet, ben vaste supporter van SC Heerenveen en lid van de ondernemerssociëteit van die club. Verder wandelen, fietsen, tennissen en reizen. Tijdens mijn vele reizen heb ik de internationale keuken goed leren kennen. Ik ben dan ook een culinair liefhebber. Last but not least geniet ik veel van mijn gezin. Mijn vrouw, twee kinderen, hun partners en drie kleinkinderen. We hebben een hechte band met elkaar.”

Hoe bent u in de muziekwereld terecht gekomen?

“Al jong kwam ik door de familie aan mijn vaders kant in aanraking met muziek. Mijn vader, opa en drie ooms waren allemaal actief in de blaasmuziekwereld. Bovendien was mijn vader als muziekinstrumentmaker werkzaam bij de firma Van der Glas in Heerenveen. Ik kwam daar destijds veel over de vloer. Het lag dan ook voor de hand dat ik al vroeg een instrument in de handen kreeg gedrukt met daarbij de opdracht het blazen snel onder de knie te krijgen. De vereniging Pro Rege Heerenveen had namelijk dringend jonge aanwas nodig. Na wat omzwervingen op verschillende instrumenten werd ik uiteindelijk trombonist.”

Hoe bent u tot componeren gekomen?

“Al vanaf het moment dat ik een instrument bespeelde, probeerde ik zelf ook muziek te schrijven. In eerste instantie eenstemmig maar nadat ik mijn eerste pianolessen kreeg ook meerstemmig. Pas toen ik vanaf mijn zestiende harmonieleer en contrapuntlessen kreeg, begon het componeren serieuzere vormen aan te nemen. Op mijn zeventiende kreeg ik de eerste compositieopdracht. Hoewel ik het werk achteraf nog niet goed genoeg vond om uit te geven, was dit wel een grote stimulans om me verder te bekwamen in dit vak.”

Wat betekent componeren voor u?

“In eerste instantie heel hard werken. Als ik aan een nieuw werk begin en dat stukje maagdelijk witte muziekpapier voor me zie liggen dan vraag ik me vaak af hoe ik dit nu weer met iets zinvols gevuld krijg. Maar als je dan eenmaal bezig bent, kom je in een creatieve flow terecht. Dat is enerzijds een fijn gevoel maar anderzijds ook vervelend. Er zijn momenten dat de ideeën en thema’s voortdurend door je hoofd schieten, ook als je niet daadwerkelijk met het stuk bezig bent. Het laat je niet los waardoor je op de meest onverwachte momenten inspiratie krijgt. Pas als ik de contouren van het werk in mijn hoofd heb, kom ik tot rust. Hoewel er dan nog heel wat werk te verrichten is, geeft dat moment me de zekerheid dat het voor elkaar komt. Voldoening is er als het werk in gedrukte vorm op je bureau ligt. Het moment suprême is natuurlijk de eerste uitvoering of cd-opname.”

Voor welke bezetting schrijft u het liefst: harmonie, fanfare of brassband?

“Ik heb geen specifieke voorkeur. Het harmonieorkest biedt qua klankkleur wel de meeste mogelijkheden maar schrijven voor de unieke fanfarebezetting is ook altijd weer een grote uitdaging. Het grote voordeel van de brassband is de standaard bezetting. Je weet daardoor als componist precies waar je aan toe bent. Ook is het een uitdaging om met het beperkte kleurenpalet van de brassband toch een zo interessant mogelijke instrumentatie te maken.”

Hoeveel werken staan er inmiddels op uw naam?

“Ongeveer 75 composities voor hafabra waarvan de meeste zijn uitgegeven. Verder tientallen werken voor ensemble, tv-tunes, achtergrondmuziek voor documentaires en tv-programma’s en vele honderden arrangementen voor allerlei bezettingen.”

Waar is uw muziek aan te herkennen?

“Die vraag is niet eenvoudig te beantwoorden. Als ik het aan de mensen om me heen vraag dan hoor ik dat mijn concertwerken altijd een zeer aansprekend expressief gedeelte hebben en dat de harmonisatie en instrumentatie kleurrijk zijn.”

Hoe zou u uw stijl willen omschrijven?

“Het uitgangspunt is klassiek/romantisch maar met vele spannende en vaak onverwachtse eigentijdse harmonische en ritmische wendingen.”

Waaraan moet een goede compositie voldoen?

“Als componist moet je laten zien dat je niet alleen over creativiteit beschikt maar ook dat je het vak van harmoniseren en instrumenteren volledig beheerst. Voor de amateursector moet het speelplezier centraal staan. Dat betekent dat elke sectie een interessante rol moet vervullen en dat je gebruik maakt van het hele kleurenpalet van de betreffende orkestvorm. Natuurlijk is alles al een keer geschreven maar inhoudelijk dient het werk een bepaalde originaliteit te hebben. Je mag als componist best herkenbaar zijn aan je stijl maar het moet niet een slap aftreksel van een vorig werk zijn.”

Wat vindt u van de kwaliteit van de composities tegenwoordig?

“Er is nog nooit zoveel repertoire geweest voor blaasorkesten als tegenwoordig. Vooral in het hogere segment kunnen de orkesten te kust en te keur kiezen uit uitstekende werken van zeer talentvolle componisten. Er is echter ook een keerzijde aan het enorme aanbod. Ik heb het dan over de vele matige werken die op de markt verschijnen van componisten die niet over creativiteit en/of degelijke vakkennis beschikken. Op enige vorm van originaliteit zijn ze vaak niet te betrappen waardoor veel werken clichématig klinken.”

Wat is uw beste werk tot nu toe?

“Aangezien ik me steeds probeer te blijven ontwikkelen, streef ik er naar om mijn volgende werk het beste te laten zijn. Verder moeten anderen maar bepalen wat ze kwalitatief het beste vinden. Zelf vind ik het moeilijk om daar een oordeel over te geven. De meest populaire werken zijn wel aan te geven. Zo zijn van Discovery Fantasy, Banja Luka, Overture to a New Age en Music for a Solemnity stuk voor stuk duizenden exemplaren in omloop. Hoewel deze werken uit de vorige eeuw stammen, worden ze momenteel wereldwijd meer uitgevoerd dan mijn meer recente werken. Of dat dan ook de beste werken zijn, is natuurlijk maar sterk de vraag. Als componist blijf ik me ontwikkelen waardoor de werken naar mijn mening muzikaal inhoudelijk steeds beter worden. Maar het zou best eens zo kunnen zijn dat je daardoor iets gecompliceerder en minder toegankelijk schrijft waardoor je werken door de traditioneel ingestelde blaasmuziekwereld minder worden geprogrammeerd. Wie zal het zeggen. Één ding is zeker, zo lang er nog zoveel belangstelling is voor mijn muziek blijf ik er aan werken om steeds betere stukken voor het blaasmuziekwereldje te schrijven.”

Wat zou u nog eens graag willen componeren?

“Voor veel concoursen in binnen en buitenland schreef ik test pieces of werd een van mijn bestaande werken verplicht gesteld. Op de Nederlandse Brassband Kampioenschappen, de Open Nederlandse Fanfare Kampioenschappen, het Wereld Muziek Concours en veel buitenlandse concoursen komen mijn werken regelmatig op de verplichte lijst voor. Afgelopen jaar was dat Alhambra voor de eerste divisie van het NBK en dit jaar Spectrum of the Sky voor de eerste divisie fanfare tijdens het ONFK. Komend jaar is Musica Helvetica verplicht werk in de derde divisie brassband tijdens het WMC. Over belangstelling heb ik dus nog steeds niet te klagen. De komende jaren zou ik graag nog eens het verplichte werk voor de concertafdeling van een van die topconcoursen willen maken.”

Paspoort:

Naam: Jan de Haan.

Geboortedatum: 29 juli 1951.

Geboorteplaats: Warns (Friesland).

Woonplaats: Oranjewoud.

Instrumenten: trombone, piano.

Opleidingen:

Muziekpedagogische Academie Leeuwarden: hoofdvak trombone en praktijkdiploma hafabradirectie; Utrechts Conservatorium: einddiploma hafabradirectie.

Amateurverenigingen (in het verleden):

trombonist: muziekvereniging Pro Rege Heerenveen; dirigent: brassband Apollo Grouw; brassband Pro Rege Heerenveen; fanfare Studio Heidenschap; brassband Hindeloopen; harmonieorkest Concordia Balk; Soli Brass Leeuwarden.

Gastdirigent:

Budapest Symphony Orchestra; Brickhouse & Rastrick Band; Civica Filarmonica di Lugano; Desford Colliery Band; Frysk Orkest; Johan Willem Frisokapel; Kapel van de Koninklijke Luchtmacht; Koninklijke Militaire Kapel; Koperensemble Hora Decima; Marinierskapel; Nagoya University of Arts Wind; Nationaal Jeugd Fanfare Orkest; NCRV Blazersensemble en Koperensemble; Northern Winds; Radio Blazersensemble; Tokyo Kosei Wind Orchestra.

Overige functies/activiteiten:

internationaal jurylid; oud-docent hafabradirectie; oprichter De Haske Publications; fulltime componist, arrangeur en dirigent; bestuurslid van het Prins Bernard Cultuurfonds afdeling Friesland.

Gepubliceerd: dinsdag 6 november 2012